مرقومات

شهادت یک نیاز است

مرقومات

شهادت یک نیاز است

کدام توسعه، کدام پیشرفت

جمعه, ۴ ارديبهشت ۱۳۹۴، ۰۲:۱۳ ب.ظ

با نگاهی بر نگاه شهید آوینی به مسئله ی پیشرفت

در عالم تفکر در باب مسئله ی نوع نگاه انقلاب اسلامی و نوع فکر بنیادین نسبت به حل مشکلات خود از همان ابتدا دچار مجادلات و مباحثاتی میان طیف های فکری در درون نظام بوده است، مباحثاتی که در آن دو نگاه غالب حاکم بوده اند، دو نوع نگاهی که درباره ی آن از همان ابتدای انقلاب کتاب ها و مقالات بسیاری نوشته شده است.                               

«پیشرفت درون زا » و «پیشرفت برون زا» از عباراتی است که امروز بسیار در رسانه ها تکرار می شود و با مباحث سیاسی روز واتفاقات پیرامون آن گره خورده است. عباراتی که هرکدام خود بار معنایی مخصوص به خود را در در بردارد و مفاهیمی می باشد که نیازمند تعریف و شناخت بیشتر می باشد. شهید سید مرتضی آوینی از متفکرین و نویسندگانی است که در همان دهه ی اول انقلاب نسبت به تحلیل این مسئله و تفاوت های این دو نوع نگاه و نسبت آن با انقلاب اسلامی پرداخته است.

در این نوشتار قصد پرداختن به این دونگاه با رویکرد مقایسه ای و بر اساس این مفاهیم داریم نسبت به روشن شدن آن کمک بیشتری کرده باشیم.

نگاه ابتدایی که شهید آوینی در مقالات خود در باب پیشرفت برون زا که ریشه در تفکرات توسعه محور دارد، به آن می پردازد مبحث مفهوم شناسی آن است، در نگاه شهید مسئله توسعه دارای ریشه فرنگی development  می باشد و صرفا این عبارت در جهان امروز به معنای توسعه ی اقتصادی و با معیارها و مفاهیم خاص می باشد و اگر هم گاها سخن از «توسعه ی فرهنگی» به میان می آید مقصود آن فرهنگی می باشد که در خدمت «توسعه ی اقتصادی» در این مفهوم همه ی لوازم در اختیار ایجاد فراخی و رفاه بیشتر در زندگی مادی انسان وپیش برد او در جهت تمتع هرچه بیشتر از مواهب طبیعی می پردازد. در حالی شهید آوینی این بحث در نگاه اسلامی این چنین مورد بررسی قرار می دهد که پیشرفت بر مبنای نگاه اسلامی از ریشه ی کلمه ی رشد و در مقابل غی در قر آن به کار رفته است و به این موضوع اشاره دارد که راه رشد، راهی است که انسان را به سوی علت غایی وجود خویش و آن هدف خاصی که از آفرینش بشر مقصود پروردگار متعال بوده است، هدایت می کند و این کلمه هرگز در معنای کلمه توسعه نمی باشد. و این نوع نگاه به حل مسائل سبب می شود که مفهوم تکامل وتعالی به این صورت معنا شود که این تکامل روحانی این چنین نیست لازمه ی آن توسعه ی مادی باشد بلکه پیشرفت و ثروتمندی و استقلال را در قناعت،تعالی را در از خود گذشتگی و ایثار و سلامت نفس را در غلبه بر امیال نفسانی و شهوانی می داند و این تکامل در تفکر شهید نسبت به حل مشکلات کشور بر مبنا رشد در نگاه قرآن و محور آن را بعد فرهنگی و معنوی انسان قرار می دهد و به آن اصالت داده می شود.

توسعه یافته و توسعه نیافته

با توجه به ذات انسان که وجودا انسانی آرمان طلب می باشد و به همین دلیل انسان روش و شیوه ی زندگی خود را به گونه ای تنظیم می کند تا به آرمان متصور خود برسد که به طور قطع شکل گیری این آرمان ناشی نوع جهان بینی هر فرد نسبت به جهان پیرامونی آن است و همین سبب ارزش گذاری افراد و تقسیم بندی جهان اطراف خود می شود.در جهان امروز کشورها را به دو دسته ی توسعه ی یافته و عدم توسعه یافته تقسیم می کنند. معیار های این تقسیم می باشد و نقطه ی مقابل چیست؟ اصلی ترین معیار در نگاه شهید آوینی نسبت به این نوع تقسیم بندی درآمد سرانه و مصرف می باشد با این معیار انسان ها دو دسته بیش تر نیستند: فقیر و این میزان در فقر و غنا توسط «مصرف» مشخص می شود.گرچه در نگاه اسلامی به پیشرفت اعتدال در مصرف در جهت رسیدن به هدف متعالی بشر معنا پیدا می کند. در نگاه توسعه ای  که اصالت به مصرف گرایی داده می شود و این مصرف گرایی نوعی تبلیغات را به دنبال خود می آورد که سبب خلق برخی المان ها در تبلیغات همانند قهرمان سازی می شود که این از ارکان تبلیغات در این نوع تفکر می شود.اما در نظام اعتقادی اسلامی آن توسعه ای مورد قبول است که بر تعالی روحی بشر تکیه دارد و تعالی روحی بشر نیز به پرهیز از فزونی طلبی و تکاثر و منع اسراف و تبذیر و به یک الگوی متعادل در مصرف ختم شود و این معیار و ملاک در دیدگاه پیشرفت می باشد و سبب تقسسیم بندی جوامع می شود.

توسعه با جوامع امروزی چه کرده است؟

شهید آوینی درباره ی ارمغان توسعه ی یافتگی در جوامع امروز مسائلی را بیان می کند از جمله این مسائل که ابتدایی ترین نکته را در باب فراموشی اصالت انسان ها ست اولین ثمره ی توسعه برای جوامع هدف آن فراموشی فطرت خدامحور و خداگرا انسان ها است و این تفکر به انسان هدف های مادی را اصالت می دهد و علم و سایر نعمت های زمینی را در اختیار این هدف قرار می گیرد. همین سبب ایجاد نوعی نگاه به فعالیت اقتصادی شده که از بارزترین مشخصات آن کار حداقل و افزایش فراغت در آن است و همین سبب اشتباهی استراتژیک در نوع برخورد با تکنولوژی و فرایند ماشینی شدن شده است که این را پنداشته اند که اتوماسیون سبب فراغت بیشتر می شود اما این معنای فراغت برای غرب اتفاق نیفتاده است و زندگی امروز جوامع توسعه ای به سمت ماشینی شدن حداکثری رفته و این جوامع نتوانسته اند که این آرمان خود را  محقق کنند و پیشرفت علم از لوازم این پیشرفت می باشد که رسیدن به رفاه بیشتر از لوازمات مختلف علمی بهره می گیرد اما علم به معنای امروزی آن وسیله ای برای نجات از مرگ هم به کار می رود به طوری که مرگ را نوعی بیماری می پندارد و هرگز این علم نمی تواند با این تفسیر برای انسان مرگ را معنا کند.

از ارمغان های دیگر توسعه توسعه فروپاشی خانواده در جوامع هدف آن بوده است به طور قطع امروز خانواده به معنای اتم کلمه در آن جوامع وجود ندارد .بسیار فروپاشیدگی این نظام در آن جوامع مشهود است.که ثمره ی نگاه برده مانند در نظام کارخانه ای بوده است و انسان که ناچار است بدون انگیزه های درونی و فقط برای زنده ماندن، کاربدنی را صبح تا شب تکرار کند.

موافقین ۰ مخالفین ۰ ۹۴/۰۲/۰۴

نظرات (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی
-->