نگاهی از پس عینک بر مسئله ی جذابیت در سینما

فیلم در سینما ها به چه دلیل اکران میشود؟ فیلم ها را برای مخاطب عام ساخته می شود یا مخاطب خاص ؟ اصالتا آیا ساختن فیلم برای گیشه سینما هدفی صحیحی است؟ اگر فیلم را نباید برای گیشه ساخت پس چرا سینما به وجود آمد؟و...

این ها و چندین سوال دیگر همه دسته ای سوالاتی ست که سال هاست که سینما و سینما گران را به خود مشغول کرده است . پس چاره چیست ؟

زمانی که از سینما به عنوان محلی برای اکران فیلم های ساخته شده توسط سینماگران محترم سخن گفته میشود ناخوداگاه ذهن به سمتی میرود که فیلم چه مقدار توانسته با مخاطب خود ارتباط برقرارکند که معمولا برای فهمیدن این مسئله و پی بردن به پاسخ آن به میزان فروش و به اصطلاح میزان فروش در گیشه سینما نگاه می شود.فیلم باید برای عوام مردم جاذبه داشته باشد، فیلم باید برای تماشاگر جاذبه داشته باشد زیرا تماشاگر با پای اختیار خود به سینما آمده است و اگر فیلم نتواند دام خود را برای صید تماشاگر و افزایش گیشه خود پهن کند آن را از دست خواهد داد و فیلمی که نتواند گیشه مورد نظر خود را بفروشد و نتواند تماشاگر راجذب کند یعنی هیچ. در اینجا مسئله ای به وجود می آید به نام جذابیت در فیلم. نمی شود به مانند عده ای که فیلم را فقط برای جشنواره ها و برای خواص ساخت و نگاه روشنفکرانه به فیلم داشت و اینجا سوالی پیش می آید که طرف تاثیر فیلم چه گروهی هستند؟ پس اصلا چرا این فیلم ها پس از جشنواره ها اکران می شوند؟ از ارکان بحث در باب جذابیت سینما توجه به مخاطب است یعنی اصالتا بحث درباب جذابیت را نمی توان بدون توجه به تماشاگر و مخاطب عوام الناس بررسی کرد.زیرا مخاطب عوام است به سینما می آید و فیلم را مشاهده می کند و در قبال بلیط آن پولی پرداخت می کند و سبب معنی بخشیدن به سینما و فیلم های سینمایی می شود.  

اما اینجا سوالی پیش می آید آیا فیلم خوب یعنی فیلم پرفروش؟

بی تردید می گویید خیر... صرفا فیلم و سینما جذابیت نیست یا به قولی "فیلم و سینما عین جذابیت نیست " . جذابیت شرط لازم یک فیلم است ولی شرط کافی نیست زمانی می توان برای مسئله ای حکم قطعی و مطلق صادر کرد که شرط لازم وکافی را به همراه داشته باشد صرف جذاب بودن فیلم نمی تواند هدف یک فیلمساز باشد اگرچه جذابیت اولین شرطی است که اگر به وجود نیاید مفهوم کلمه ی فیلم محقق نمی شود و فیلم نتوانسته با مخاطب خود ارتباط برقرار کند و این یعنی از دست رفتن هرچه مفهوم ها و داستان های خوب و بدی که در فیلم بوده است..

اما جذابیت در سینما هر چه که باشد مورد قبول است؟ اصلا تا کجا می توان از جذابیت های سینمایی بهره برد؟ یا اصلا تماشاگر چه مقدار می تواند از آگاهی های خود و اختیارات فکری خود استفاده کند؟

نوع رابطه ای که انسان با سینما و فیلم های سینمایی برقرار می کند بی سابقه در تاریخ بوده است تماشاگر در سینما در فضایی توهمی از واقعیت قرار می گیرد و در آن غرق می شود و در فضایی بازی گونه از زندگی شرکت می کند گاهی با غم ها و ناراحتی های فیلم گریان می شود و ازصحنه های ترسناک فیلم می ترسد و با صحنه های شادی آفرین فیلم شاد می شود و می خندد .

این شرکت تماشاگر در فیلم خود نشان دهنده ی تاثیر گذاری داستان و روایت های داخل محتوای فیلم بر بیننده است و در اینجا به تعریفی از سینما میرسیم که سینما داستانی تصوری و مصور است که این تعریفی عام و معرفی کننده ی هویت تاریخی سینماست و این جدا از مبحث جذابیت هایی است که از لحاظ بکاربردن تکنیک های سینمایی استفاده می شود.در عین حال تماشاگر در فیلم همانند کودکی ست که برای او قصه می خوانند و کودک خود را در آن داستان غرق می کند تا به خواب برود و این زمان معلوم می شود که زمانی که بیننده خود را تسلیم جاذبه های فیلم می کند و به وسیله این جاذبه ها او را باید تا جایی پیش برد که وارد حریم جاذبه های مخالف با مسیر کمال و تعالی روحانیش نشود.

 نباید تماشاگر را وارد مسیری کرد او را از رشد و کمال به سوی حق بازداشت و بالعکس باید او را وارد مسیر جاذبه هایی کرد طی مسیر به سوی حق و رشد و کمال و تعالی  را برای تماشاگر آسان کند و کمک کننده ی او در مسیر حق و رشد و آگاهی از خویشتنش باشد و همچنین احساسات تماشاگر را برای بازگشتن به خویشتن و فطرتش باید برانگیخت. بنیان جذابیت در سینما اساسا بر ایجاد تفریح و لذت است جذابیت در سینما بر عواطف و احساسات انسان ها متکی است و نمی تواند که نسبت به آن بی تفاوت باشد و همچنین نمی تواند روابط اجتماعی را نادیده بگیرد ولی این جذابیت باید اصولی داشته باشد اولا باید این جاذبه ها به انسان در طی مسیر سلوک و تعالی به سمت خداوند کند و نباید مانع این سلوک باشد و جذابیت نباید هدف باشد و نباید عقل و اختیار انسان را محکوم بر جاذبه های تکنیکی سینما واقع شود.

برگرفته از مقاله جذابیت در سینمای شهید سیدمرتضی آوینی